Những thông tin về các chỉ số lý, hóa và sinhhọc của môi trường nước có thể phần nào giúp hộ nuôi cá có thể quyếtđịnh mật độ cá thả nuôi cũng như chu kỳ bơm cấp nước cho ao phù hợp vớisinh trưởng của cá.
Kiểmtra chất lượng nước trong ao thường xuyên để đảm bảo cá luôn khỏe mạnh
- Khí Oxy: Quan trọng nhất trong sốcác chất khí hòa tan trong môi trường nước. Nồng độ oxy hòa tan thích hợp chocá là từ 5-8mg/lít. Lượng oxy hòa tan nhỏ hơn 3mg/lít, cá hoạt động yếu và khảnăng bắt mồi giảm, nếu nhỏ hơn 2mg/lít cá có hiện tượng nổi đầu vào sáng sớm, nếuthấp hơn nữa sẽ làm cho nhiều sinh vật trong ao bị chết, quá trình phân hủy củachúng sẽ phát sinh nhiều khí độc. Tuy nhiên, hàm lượng oxy hòa tan của nước caohơn 10mg/lít cũng không tốt, cá dễ bị bệnh bọt khí trong máu, làm tắc nghẽn cácmạch máu dẫn đến não và tim, cá sẽ bị xuất huyết vây và mang.
Nhìnchung, cá càng hoạt động nhiều thì lượng tiêu hao oxy của cá càng lớn và ngượclại. Thả nhiều cá thì lượng oxy trong ao bị tiêu hao nhanh hơn. Cá nhỏ có lượngtiêu hao oxy nhiều hơn cá lớn.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp chothủy sản nuôi là 26-320C. Với cá tra và basa từ 26-300C (với cá bột 28-300C).Khi nhiệt độ thay đổi đột ngột 3-40C có thể ảnh hưởng đến khả năng kháng bệnh củatôm cá.
- pH: Ở vùng đất phèn, pH củanước sẽ thấp. Mỗi loài cá có khả năng chịu đựng một khoảng pH khác nhau. pH có ảnhhưởng rất lớn đến sự phát triển phôi, đến quá trình dinh dưỡng, sinh trưởng vàsinh sản của cá. pH của môi trường quá cao hay quá thấp đều không có lợi cho đờisống của cá. Quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh hấp thu CO2 làm tăngpH. Sức chịu đựng của cá đối với sự sụt giảm hàm lượng oxy trong nước sẽ kém đikhi pH thấp. pH thích hợp cho cá nuôi là từ 6,5-9, tốt nhất là 7-8.
- Độ đục: Độ đục phản ánh khả năngkhuyếch tán của ánh sáng xuống ao. Độ đục cao sẽ ngăn cản ánh sáng truyền đến lớpnước bên dưới, làm giảm cường độ quang hợp của thực vật phù du, tức giảm lượngoxy, do đó cá khó hô hấp cũng như bắt mồi. Nếu ao có độ đục cao thì khả năng tựlàm sạch của ao sẽ giảm. Độ đục của nước thích hợp cho nuôi thủy sản là từ20-30cm. (Người ta thường dùng đĩa secchi để đo độ đục)
- Màu sắc: Nước thiên nhiên khôngcó màu. Màu sắc của nước ao hồ do chất hòa tan trong nước tạo nên.
+ Màu xanh: Do sự phát triển của tảo lục, tảolam và các loài thủy sinh. (Màu xanh đọt chuối và màu vàng nhạt là tốt cho cá.Khi màu nước đạt xanh xậm thì phải cho thêm nước mới để pha loãng, vì khi có nắngnhiều, tảo sẽ quang hợp và tăng nhanh sinh khối. Khi về đêm, số lượng tảo chếtnhiều, sự phân hủy của chúng sẽ làm tăng mức độ tiêu hao oxy, tức sẽ làm ô nhiễmnước nước ao)
+Màu nâu đỏ: do các chất mùn hữu cơ. (Khi màu nước ao chuyển sang dạng này thì cầntiến hành hút bùn đáy ao).
+Màu vàng gạch: do có nhiều sắt. Màu xám, xanh đen: do nước thải sinh hoạt và nướcthải công nghiệp (Loại nước này nếu dùng nuôi cá thì quá trình xử lý sẽ làm chiphí tăng cao).
- Mùi: Mùi của nước là do sựhiện diện của vi khuẩn, các hợp chất vô cơ, hữu cơ. (Khi nước ao phát sinh mùi,tùy mức độ mà dùng hóa chất xử lý phù hợp. Tuy nhiên, vấn đề chính yếu là phảiphòng ngừa).
+Mùi tanh do muối đồng và sắt.
+Mùi trứng thối do H2S (H2S là chất cực độc, nó liên kết với sắt trong thành phầncủa Hemoglobine, không có sắt thì Hemoglobine không có khả năng vận chuyển oxycung cấp cho các tế bào).
Cácchất gây mùi hữu cơ: sinh ra do vi khuẩn, rong tảo như CH3-S-CH3 cho mùi tanhcá; C12H22O, C12H22O2 cho mùi bùn... Vị chát do Na2CO3, MgSO4, MgCl2.
Nhữngchỉ số cơ bản trên sẽ giúp hộ nuôi quyết định chu kỳ thay nước cho ao. Tuynhiên, trước khi chuẩn bị nuôi cá hay dự tính thay nước cho ao, cần phải kiểmtra chất lượng nguồn nước. Kiểm tra hàm lượng oxy, pH và nhiệt độ thì cần phảithử bằng máy đo. Nếu nguồn nước đã từng được sử dụng để nuôi cá và lúc quyết địnhbơm nước vào ao chưa thấy có biến động nhiều về sự ô nhiễm hay tác động bất thườngcủa thời tiết, có thể kiểm tra chất lượng nước bằng cách, cho tay vào nước sẽ đánhgiá được phần nào nhiệt độ và nếm thử để nhận định độ pH. Kiểm tra màu sắc, độ đụcvà mùi có thể chỉ bằng biện pháp nhìn và ngửi.
Kiểmtra chất lượng nước trong ao thường xuyên để đảm bảo cá luôn khỏe mạnh
- Khí Oxy: Quan trọng nhất trong sốcác chất khí hòa tan trong môi trường nước. Nồng độ oxy hòa tan thích hợp chocá là từ 5-8mg/lít. Lượng oxy hòa tan nhỏ hơn 3mg/lít, cá hoạt động yếu và khảnăng bắt mồi giảm, nếu nhỏ hơn 2mg/lít cá có hiện tượng nổi đầu vào sáng sớm, nếuthấp hơn nữa sẽ làm cho nhiều sinh vật trong ao bị chết, quá trình phân hủy củachúng sẽ phát sinh nhiều khí độc. Tuy nhiên, hàm lượng oxy hòa tan của nước caohơn 10mg/lít cũng không tốt, cá dễ bị bệnh bọt khí trong máu, làm tắc nghẽn cácmạch máu dẫn đến não và tim, cá sẽ bị xuất huyết vây và mang.
Nhìnchung, cá càng hoạt động nhiều thì lượng tiêu hao oxy của cá càng lớn và ngượclại. Thả nhiều cá thì lượng oxy trong ao bị tiêu hao nhanh hơn. Cá nhỏ có lượngtiêu hao oxy nhiều hơn cá lớn.
- Nhiệt độ: Nhiệt độ thích hợp chothủy sản nuôi là 26-320C. Với cá tra và basa từ 26-300C (với cá bột 28-300C).Khi nhiệt độ thay đổi đột ngột 3-40C có thể ảnh hưởng đến khả năng kháng bệnh củatôm cá.
- pH: Ở vùng đất phèn, pH củanước sẽ thấp. Mỗi loài cá có khả năng chịu đựng một khoảng pH khác nhau. pH có ảnhhưởng rất lớn đến sự phát triển phôi, đến quá trình dinh dưỡng, sinh trưởng vàsinh sản của cá. pH của môi trường quá cao hay quá thấp đều không có lợi cho đờisống của cá. Quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh hấp thu CO2 làm tăngpH. Sức chịu đựng của cá đối với sự sụt giảm hàm lượng oxy trong nước sẽ kém đikhi pH thấp. pH thích hợp cho cá nuôi là từ 6,5-9, tốt nhất là 7-8.
- Độ đục: Độ đục phản ánh khả năngkhuyếch tán của ánh sáng xuống ao. Độ đục cao sẽ ngăn cản ánh sáng truyền đến lớpnước bên dưới, làm giảm cường độ quang hợp của thực vật phù du, tức giảm lượngoxy, do đó cá khó hô hấp cũng như bắt mồi. Nếu ao có độ đục cao thì khả năng tựlàm sạch của ao sẽ giảm. Độ đục của nước thích hợp cho nuôi thủy sản là từ20-30cm. (Người ta thường dùng đĩa secchi để đo độ đục)
- Màu sắc: Nước thiên nhiên khôngcó màu. Màu sắc của nước ao hồ do chất hòa tan trong nước tạo nên.
+ Màu xanh: Do sự phát triển của tảo lục, tảolam và các loài thủy sinh. (Màu xanh đọt chuối và màu vàng nhạt là tốt cho cá.Khi màu nước đạt xanh xậm thì phải cho thêm nước mới để pha loãng, vì khi có nắngnhiều, tảo sẽ quang hợp và tăng nhanh sinh khối. Khi về đêm, số lượng tảo chếtnhiều, sự phân hủy của chúng sẽ làm tăng mức độ tiêu hao oxy, tức sẽ làm ô nhiễmnước nước ao)
+Màu nâu đỏ: do các chất mùn hữu cơ. (Khi màu nước ao chuyển sang dạng này thì cầntiến hành hút bùn đáy ao).
+Màu vàng gạch: do có nhiều sắt. Màu xám, xanh đen: do nước thải sinh hoạt và nướcthải công nghiệp (Loại nước này nếu dùng nuôi cá thì quá trình xử lý sẽ làm chiphí tăng cao).
- Mùi: Mùi của nước là do sựhiện diện của vi khuẩn, các hợp chất vô cơ, hữu cơ. (Khi nước ao phát sinh mùi,tùy mức độ mà dùng hóa chất xử lý phù hợp. Tuy nhiên, vấn đề chính yếu là phảiphòng ngừa).
+Mùi tanh do muối đồng và sắt.
+Mùi trứng thối do H2S (H2S là chất cực độc, nó liên kết với sắt trong thành phầncủa Hemoglobine, không có sắt thì Hemoglobine không có khả năng vận chuyển oxycung cấp cho các tế bào).
Cácchất gây mùi hữu cơ: sinh ra do vi khuẩn, rong tảo như CH3-S-CH3 cho mùi tanhcá; C12H22O, C12H22O2 cho mùi bùn... Vị chát do Na2CO3, MgSO4, MgCl2.
Nhữngchỉ số cơ bản trên sẽ giúp hộ nuôi quyết định chu kỳ thay nước cho ao. Tuynhiên, trước khi chuẩn bị nuôi cá hay dự tính thay nước cho ao, cần phải kiểmtra chất lượng nguồn nước. Kiểm tra hàm lượng oxy, pH và nhiệt độ thì cần phảithử bằng máy đo. Nếu nguồn nước đã từng được sử dụng để nuôi cá và lúc quyết địnhbơm nước vào ao chưa thấy có biến động nhiều về sự ô nhiễm hay tác động bất thườngcủa thời tiết, có thể kiểm tra chất lượng nước bằng cách, cho tay vào nước sẽ đánhgiá được phần nào nhiệt độ và nếm thử để nhận định độ pH. Kiểm tra màu sắc, độ đụcvà mùi có thể chỉ bằng biện pháp nhìn và ngửi.
>>Đa số nông dân thường dùng thuốc, hóa chất để xử lý nước trước khi thả cá nuôi,tuy nhiên, chúng ta nên tìm kiếm nguồn nước sạch để nuôi cá, chỉ dùng thuốctrong trường hợp không còn giải pháp nào khác. |