Tôilại nói về biển. Dù đã không biết bao lần. Có lẽ, bởi biển không chỉ có thênh thang, rộng mở mà còn thăm thẳm, ẩn huyền.
1. Thuở còn đi học, tôi mê như điếu đổ cuốn Ông già và biển cả của nhà văn Ernest Hemingway. Biển bí ẩn và dữ dội. Ông già cũng bí ẩn và dữ dội chẳng thua. Không những không thua, ông còn hơn biển: Lòng tin. Đã tám mươi tư ngày rồi lão không bắt được một mống cá nào. Nhưng ông vẫn cứ đinh ninh tin và trải lòng sẵn đón một vận may sẽ tới. Người ta bảo đôi mắt ông lão không già, chúng có cùng một màu với nước biển, vui vẻ và không bao giờ thất bại. Phải, đôi mắt bất khả chiến bại ấy sáng rực không chỉ khi ra biển mà ngay ở cuộc vật tay sống mái với một người da đen lực lưỡng ở quán rượu Casablanca. Cuối cùng rồi ông cũng thắng; thắng con cá kiếm khổng lồ, và thắng cả đàn cá mập hung hãn, bằng lòng tin của chính mình, dẫu chiến lợi phẩm chỉ là bộ xương của con cá kiếm.
Thật cảm động, cô độc giữa trùng khơi đầy bất trắc, để sống, để tồn tại, ông lão đã phải tự động viên cánh tay bị chuột rút của mình; tự an ủi cái đầu thoáng chốc lại trở chứng xây xẩm của mình. Đôi khi, thấy mình có triệu chứng rã rời, ông còn tự mắng nhiếc mình nữa. Biển đã dành cho ông một cuộc sát hạch nghiệt ngã, mà mỗi sai lầm có thể phải trả giá bằng mạng sống. Nhưng ông đã vượt qua, bằng sự vượt qua những khoảnh khắc yếu mềm nhất của chính mình. Có vậy mới biết, sức mạnh ý chí của con người cũng đầy bí ẩn.
2. Bây giờ, mỗi lần nhắc về em, tôi lại gọi là biển. Khi nhỏ, học môn Sinh vật, cô giáo bảo những giọt sống đầu tiên trên trái đất sinh ra từ biển. Và, biển tự lúc đó đã dưỡng nuôi vô lượng, bao dung những mầm sinh, cho nên hình, nên hài, cho thành loài, thành lớp. Biển, như tình em, đem cho nhân sinh bao nhiêu mật ngọt, và anh không thể không nói thêm rằng, cũng bấy nhiêu mật đắng. Có người ví em như sóng biển. Lúc vỗ về như câu hát ầu ơ. Khi hờn dỗi là cơn động đất. Ngư dân hay nói: Biển giả. Được đó rồi mất đó. Mất đó lại được đó. Vô thường. Em hồn nhiên trong mỗi sớm hồn nhiên. Trong những thanh âm rộn ràng của một ngày mới, tôi nghe có giọng cười khúc khích, và câu hát đa tình. Em ưu tư trong bao chiều ưu tư. Có chút nắng vàng tiếc nuối cùng những lời hẹn hò vàng đá, nghe bâng khuâng như gió chiều hoang hoải trên thảo nguyên ngút ngát đầy hoa dại. Rồi mai, trên biển vắng, một người khách cứ ngại ngần bên lối cỏ, như đang cố lần về chốn hoài niệm tình xa. Biển vẫn đó. Sóng vẫn đó. Mà dấu vết xưa cũ ở nơi nào…
3. Những lần ra với Trường Sa, tôi cứ ngắm mãi vóc dáng của một loài cây mang tên phong ba. Đến giờ, khi nhắc đến cây phong ba, người ta lại nghĩ ngay đến những người lính ở Trường Sa. Nói một cách không ngoa rằng, cây phong ba là một trong những biểu tượng tuyệt đẹp của Trường Sa, của những người lính Trường Sa. Mà đâu chỉ có phong ba, Trường Sa còn có cả cây bão táp nữa. Phong ba ư? Bão táp ư? Gió ở Trường Sa phóng túng. Sóng ở Trường Sa dữ dằn. Tự lâu rồi, thuyền bè qua lại cứ gọi nơi này là quần đảo bão tố, bởi ở đây giông gió triền miên, khốc hại. Nhiều loài cây thân cành trơ trọi, nhưng cây phong ba, cây bão táp lá vẫn cứ non tơ.
Trên vùng trời biển Trường Sa, một tối biển bàng bạc một màu trăng, tôi ngồi trên boong cao con tàu, vừa rượu, vừa nghe bác sĩ quân y Từ Công Tào kể chuyện Trường Sa bằng… thơ. Thơ anh không kiêu kỳ, mà đầy ắp nỗi niềm. Có phút hoan ca khi người lính lập được chiến công. Có niềm thương nhớ của những chàng trai xa nhà, xa bạn gái. Và cả bao nhiêu hồi tưởng về những đồng đội đã gửi hết thanh xuân vào lòng biển mẹ. Thinh không cứ vời vợi. Biển thì lặng lẽ. Dường như sau cơn dữ dội, biển dồn nén hết thảy xuống những tầng sâu, cho nỗi đau dần hóa thành trầm tích, lạnh lùng, bí ẩn. Tự những ngày nào, cha Lạc đã đưa bao nhiêu đồng bào tôi ra với biển. Để bây giờ, những đứa trẻ trên Trường Sa thuộc làu làu câu chuyện trăm con. Và những người đàn bà ở đảo không chỉ có sinh con mà ngày đêm dọc ngang bám biển, cùng chồng lo toan cho cuộc áo cơm trên miền biên viễn. Anh Tào đột nhiên cất giọng ngâm: Đụn mây giăng ở chân trời/ Nhấp nhô như thể núi đồi quê hương. Trên con tàu tôi đang đi, và cả trên những đảo nhỏ giữa trập trùng sóng biếc kia, có bao nhiêu con người có đôi mắt mang màu giống như mắt ông lão đánh cá? Tôi biết, có nhiều, rất nhiều. Không tính hết.
4. Hình ảnh những con tàu dũng mãnh lướt sóng, với tôi, đẹp tựa khát vọng bỏng cháy vươn ra khơi xa của những người đi biển. Chẳng phụ lòng người, biển đã nuôi sống một số lượng người đáng kể, đặc biệt là cộng đồng dân cư ven biển. Có điều, vùng ven biển cũng là vùng có số lượng người nghèo tương đối nhiều. Cho nên, phát triển mạnh kinh tế biển là một trong những giải pháp thiết thực để xóa nghèo ở những vùng này. Cạnh đó là sự chăm chút phát triển văn hóa biển một cách tương xứng để có sự phát triển hài hòa; tạo được bản sắc đặc thù của những địa phương ven biển.
Biển mênh mông và sâu thẳm vậy. Nhưng, cần nhớ, không phải là không cùng. Biển đang cần những bàn tay săn sóc, để được mãi bình yên xanh; để những người nặng tình với biển ngày ngày xanh thêm những ước mong về đời sống an lành. Tôi ngồi nghe, ở đâu đó ngoài biển xa có tiếng thì thầm.
Nguồn: Phong Nguyên
1. Thuở còn đi học, tôi mê như điếu đổ cuốn Ông già và biển cả của nhà văn Ernest Hemingway. Biển bí ẩn và dữ dội. Ông già cũng bí ẩn và dữ dội chẳng thua. Không những không thua, ông còn hơn biển: Lòng tin. Đã tám mươi tư ngày rồi lão không bắt được một mống cá nào. Nhưng ông vẫn cứ đinh ninh tin và trải lòng sẵn đón một vận may sẽ tới. Người ta bảo đôi mắt ông lão không già, chúng có cùng một màu với nước biển, vui vẻ và không bao giờ thất bại. Phải, đôi mắt bất khả chiến bại ấy sáng rực không chỉ khi ra biển mà ngay ở cuộc vật tay sống mái với một người da đen lực lưỡng ở quán rượu Casablanca. Cuối cùng rồi ông cũng thắng; thắng con cá kiếm khổng lồ, và thắng cả đàn cá mập hung hãn, bằng lòng tin của chính mình, dẫu chiến lợi phẩm chỉ là bộ xương của con cá kiếm.
2. Bây giờ, mỗi lần nhắc về em, tôi lại gọi là biển. Khi nhỏ, học môn Sinh vật, cô giáo bảo những giọt sống đầu tiên trên trái đất sinh ra từ biển. Và, biển tự lúc đó đã dưỡng nuôi vô lượng, bao dung những mầm sinh, cho nên hình, nên hài, cho thành loài, thành lớp. Biển, như tình em, đem cho nhân sinh bao nhiêu mật ngọt, và anh không thể không nói thêm rằng, cũng bấy nhiêu mật đắng. Có người ví em như sóng biển. Lúc vỗ về như câu hát ầu ơ. Khi hờn dỗi là cơn động đất. Ngư dân hay nói: Biển giả. Được đó rồi mất đó. Mất đó lại được đó. Vô thường. Em hồn nhiên trong mỗi sớm hồn nhiên. Trong những thanh âm rộn ràng của một ngày mới, tôi nghe có giọng cười khúc khích, và câu hát đa tình. Em ưu tư trong bao chiều ưu tư. Có chút nắng vàng tiếc nuối cùng những lời hẹn hò vàng đá, nghe bâng khuâng như gió chiều hoang hoải trên thảo nguyên ngút ngát đầy hoa dại. Rồi mai, trên biển vắng, một người khách cứ ngại ngần bên lối cỏ, như đang cố lần về chốn hoài niệm tình xa. Biển vẫn đó. Sóng vẫn đó. Mà dấu vết xưa cũ ở nơi nào…
3. Những lần ra với Trường Sa, tôi cứ ngắm mãi vóc dáng của một loài cây mang tên phong ba. Đến giờ, khi nhắc đến cây phong ba, người ta lại nghĩ ngay đến những người lính ở Trường Sa. Nói một cách không ngoa rằng, cây phong ba là một trong những biểu tượng tuyệt đẹp của Trường Sa, của những người lính Trường Sa. Mà đâu chỉ có phong ba, Trường Sa còn có cả cây bão táp nữa. Phong ba ư? Bão táp ư? Gió ở Trường Sa phóng túng. Sóng ở Trường Sa dữ dằn. Tự lâu rồi, thuyền bè qua lại cứ gọi nơi này là quần đảo bão tố, bởi ở đây giông gió triền miên, khốc hại. Nhiều loài cây thân cành trơ trọi, nhưng cây phong ba, cây bão táp lá vẫn cứ non tơ.
Trên vùng trời biển Trường Sa, một tối biển bàng bạc một màu trăng, tôi ngồi trên boong cao con tàu, vừa rượu, vừa nghe bác sĩ quân y Từ Công Tào kể chuyện Trường Sa bằng… thơ. Thơ anh không kiêu kỳ, mà đầy ắp nỗi niềm. Có phút hoan ca khi người lính lập được chiến công. Có niềm thương nhớ của những chàng trai xa nhà, xa bạn gái. Và cả bao nhiêu hồi tưởng về những đồng đội đã gửi hết thanh xuân vào lòng biển mẹ. Thinh không cứ vời vợi. Biển thì lặng lẽ. Dường như sau cơn dữ dội, biển dồn nén hết thảy xuống những tầng sâu, cho nỗi đau dần hóa thành trầm tích, lạnh lùng, bí ẩn. Tự những ngày nào, cha Lạc đã đưa bao nhiêu đồng bào tôi ra với biển. Để bây giờ, những đứa trẻ trên Trường Sa thuộc làu làu câu chuyện trăm con. Và những người đàn bà ở đảo không chỉ có sinh con mà ngày đêm dọc ngang bám biển, cùng chồng lo toan cho cuộc áo cơm trên miền biên viễn. Anh Tào đột nhiên cất giọng ngâm: Đụn mây giăng ở chân trời/ Nhấp nhô như thể núi đồi quê hương. Trên con tàu tôi đang đi, và cả trên những đảo nhỏ giữa trập trùng sóng biếc kia, có bao nhiêu con người có đôi mắt mang màu giống như mắt ông lão đánh cá? Tôi biết, có nhiều, rất nhiều. Không tính hết.
4. Hình ảnh những con tàu dũng mãnh lướt sóng, với tôi, đẹp tựa khát vọng bỏng cháy vươn ra khơi xa của những người đi biển. Chẳng phụ lòng người, biển đã nuôi sống một số lượng người đáng kể, đặc biệt là cộng đồng dân cư ven biển. Có điều, vùng ven biển cũng là vùng có số lượng người nghèo tương đối nhiều. Cho nên, phát triển mạnh kinh tế biển là một trong những giải pháp thiết thực để xóa nghèo ở những vùng này. Cạnh đó là sự chăm chút phát triển văn hóa biển một cách tương xứng để có sự phát triển hài hòa; tạo được bản sắc đặc thù của những địa phương ven biển.
Biển mênh mông và sâu thẳm vậy. Nhưng, cần nhớ, không phải là không cùng. Biển đang cần những bàn tay săn sóc, để được mãi bình yên xanh; để những người nặng tình với biển ngày ngày xanh thêm những ước mong về đời sống an lành. Tôi ngồi nghe, ở đâu đó ngoài biển xa có tiếng thì thầm.
Nguồn: Phong Nguyên