I. TRẠI CÁ NƯỚC NGỌT.
Sau khi đã khảo sát đầy đủ các điều kiện kinh tế, điều kiện tự nhiên bao gồm sinh học, thủy lý hóa, khí tượng, thủy văn, thổ nhưỡng, địa chất... của vùng dự kiến quy hoạch. Chúng ta tiến hành quy hoạch trại cá.
1.Đặc điểm xây dựng một trại cá nước ngọt.
a.Địa điểm
Chọn địa điểm xây dựng trại cá có ý nghĩa rất quan trọng trong quá trình sản xuất và hoạch toán của trại. Trại cá ở xa các đường giao thông, xa khu vực tiêu thụ và phải cấp nguyên liệu từ nơi khác thì giá thành sản phẩm cao, vốn xây dựng trại khó phát triển. Vị trí để xây dựng trại phải đạt các yêu cầu sau:
- Gần nguồn nước, đảm bảo cung cấp nước cho trại quanh năm.
- Thuận tiện đường giao thông thủy hay bộ. Nếu là đầu mối giao thông thủy, bộ là tốt.
- Gần thị trường tiêu thụ của trại để việc phân phối sản phẩm được dễ dàng và nhanh chóng.
- Gần vùng sản xuất hay các cơ sở sản xât thức ăn, phân bón để bổ sung nguồn thức ăn cho trại.
- Đất của khu vực phải phù hợp về các yếu tố lý, hóa, sinh học cho các đối tượng nuôi. tránh xa những vùng bị nhiễm bẩn, ảnh hưởng nước thảy công nghiệp, các vùng bị mặn trong một giai đoạn ngắn hay quanh năm. Có thể tham khảo các chỉ tiêu thủy hóa yêu cầu dưới đây (Lê Trịnh, 1997)
Chỉ tiêu | Đơn vị | Giá trị cho phép |
PH | mg/l | 6-9 |
Oxy hòa tan | mg/l | min 4.0 |
Độ dẫn điện | mg/s | 250-6000 |
ammonia NH4 | mg/l | <0.8 |
Nitrite NO2 | mg/l | <0.05 |
COD, Độ tiêu hao oxy trong nước | mg/l | 18-22 |
Chất lơ lững | mg/l | <80 |
Phospate | mg/l | 0.6-1.8 |
Fe3+ | mg/l | <0.5 |
Aluminium | mg/l | <0.1 |
Tính kiềm | mg/l | 43-73 |
Nên chọn khu vực bằng phẳng tập trung, tránh các klhu vực lồi lõm hay có nhiều chướng ngại vật. Chọn địa hình tập trung có nghĩa không nên chọn mãnh đất trãi dài hay phân tán nhiều khu vực sẽ khó khăn trong vận hành và quản lý trại.
c.Nguồn nước.
Yêu cầu của trại cá là cần đảm bảo cung cấp nước quanh năm theo yêu cầu sản xuất của trại. Nước cung cấp cho trại có thể là nước sông, hồ, nước giếng...Ở ĐBSCL là vùng phù sa mới nêt chưa ổn định về mặt hóa học, có tầng trầm tích thực vật tạo phèn cạn, nhất là vùng trũng xa sông. Do đó khu vực này không nên thiết kế ao quá sâu. Thông thường chiều sâu ao 1-2m. Tốt nhất nên khảo sát tầng sinh phèn, từ đó ta xác định độ sâu củ đáy ao.
d.Diện tích.
Quy hoạch diện tích một trại cá thường căn cứ vào nhiệm vụ chính của trại trên quy mô hiện tại của trại, tùy thuộc vào phương hướng nhiệm vụ và yêu cầu trước mắt của nghề nuôi cá địa phương. Như:
- Trại hằng năm phải sản xuất bao nhiêu cá giống...
- Phải tuyển chọn và cung cấp bao nhiêu cá bố mẹ.
- Nếu là trại thí nghiệm phục vụ nghiên cứu hay đào tạo cán bộ thì cụ thể nghiên cứu vấn đề gì, phải đào tạo bao nhiêu kỹ thuật viên và đón nhận bao nhiêu thực tập sinh...
Kinh nghiệm sản xuất ở các trại cá giống nhiều năm nhận thấy rằng cứ 1 hecta diện tích mặt đất có thể sản xuất được hai triệu cá hương các loại. Trong trại diện tích mặt nước thường chiếm 55-70% tổng diện tích.
2. Các công trình trong trại cánước ngọt.
Tùy theo nhiệm vụ, mục đích và điều kiện tự nhiên của khu vực. Các công trình trong một trại cá có thể khác nhau nhưng tổng quát của một trại nuôi hoàn chỉnh cần có các hệ thống sau:
a.Hệ thống ao. gồm các nhóm ao.
- Ao sinh sản: ao cá bố mẹ, ao cá hậu bị, ao cá thịt, ao ương san cá hương, cá giống, ao cá đẻ.
- Ao phụ trợ: Ao chứa nước, ao lắng, ao lọc, ao tăng nhiệt, ao cách ly, ao trú đông, ao trữ tạm.
- Các ao nghiên cứu thí nghiệm.
b.Hệ thống cấp tiêu nước.
Bao gồm kinh dẫn nước, tiêu nước, các kinh lớn nhỏ trong trại, các máng nớc hay ống dẫn nước. Cống và các thiết bị phục vụ cho cấp tiêu nước, như trạm bơm, tháp nước hồ chứa nước..
c.Đê đập.
Ở những vùng nước lũ đe dọa hay thường có úng lụt ta phải xây đê bao ngạn vững chắc. Ngược lại ở những nơi nguồn nước thấp không tự cấp được phải đắp đập để nâng cao mực nước để có thể nuôi cá được.
d.Công trình phục vụ sản xuất nhân tạo:
Bao gồm bể cá đẻ, bể vòng, hệ thống bình WEYS, bể lọc nước và các thiết bị phục vụ sinh sản khác.
e.Hệ thống đường giao thông.
Ở trại cá người ta thường sử dụng bờ ao, bờ kinh để làm đường giao thông trong trại. Vì vậy khi quy hoạch mặt bằng cần định rõ đâu là đường giao thông chính và phụ mà có yêu cầu thiết kế thích hợp.
f.Nhà cửa sinh hoạt và sản xuất.
Gồm nhà làm việc, nhà ở, nhà kho, nhà chế biến thức ăn, trại chăn nuôi và nhà ủ phân, nhà tập thể, nhà trẻ, nhà khách, nhà bảo vệ.
g.Các công trình phụ khác.
- Khu vực dành cho trồng trọt.
- Hệ thống điện nước cho sinh hoạt và sản xuất của trại.
- Hàng rào bảo vệ, cổng trại, bồn hoa...
3. Bố trí công trình.
a.Diện tích.
Tùy theo số đối tượng nuôi của trại mà diện tích các khu vực có thể thay đổi. Tuy nhiên một trại giống tổng hợp thường được chia diện tích thành ba khu vực bằng nhau: Khu vực nuôi cá bố mẹ và cá hậu bị, khu vực ương san, khu vực quản lý và sinh sản nhân tạo.
Đối với vùng địa hình bằng phẳng hay thoãi về một phía, người ta thường bố trí khu quản lý và trại sinh sản nhân tạo ở chỗ cao nhất, khu ương san ở giữa và khu nuôi vỗ cá bố mẹ ở nơi thấp nhất.
Đối với vùng địa hình hơi trũng hay vùng trũng nên thiết kế các ao sâu để nuôi cá bố mẹ, vùng cao làm nơi sản xuất và quản lý và sinh sản nhân tạo, còn lại bố trí ao ương san.
Đối với những diện tích trại >15ha thì nên bố trí khu quản lý và trại sinh sản nhân tạo ở giữa, khu ao cá bố mẹ và ao ương san ở hai bên.
b.Hình dạng trại.
Hình dạng trại cần tập trung, không nên trãi dài hay rãi rác khó quản lý. Hình dạng trại tốt nhất là hình chữ nhật, chiều dài bằng hai chiều ngang. Ở dạng này ta dễ dàng bố trí cơ sở làm việc, hệ thống ao và tuyến đường giao thông dễ dàng, khối lượng đào đắp ít, dễ cân đối và tăng vẽ mỹ quan của trại.
c.Bố trí hệ thống ao.
Bố trí hệ thống ao căn cứ vào vị trí của nguồn nước và sự thuận lợi, liên tục trong dây chuyền sản xuất. Bố trí hệ thống ao thích hợp giảm được khối lượng lao động hạ giá thành sản phẩm. Thường người ta bố trí hệ thống ao như sau:
- Ở đầu nguồn nước bố trí ao lắng, lọc, ao chứa. Vị trí các ao này tương đối cao hơn các ao khác để co thể cung cấp nước bằng cách tự chảy. Thực tế người ta chỉ cần một ao dùng để chứa đồng thời dùng để lắng và lọc nước.
- Kế ao chứa là ao ương san gồm các ao cá hương, ao cá giống. Song song đó là ao cá bố mẹ, ao cá hậu bị và ao cá thịt.
- Ao cách ly nằm ở vị trí cuối nguồn nước.
- Ao cá bố mẹ , ao trữ tạm gần hệ thống sinh sản nhân tạo.
- Ao thí nghiệm cền đặt ở đầu nguồn nước và cạnh khu vực làm việc để dễ theo dõi bố trí thí nghiệm.
- Ao cá hương, cá giống, ao trữ tạm cần đặt cạnh đường giao thông chính để vận chuyễn cá dễ dàng.
Sơ đồ bố trí hệ thống ao trong trại cá.
AC: Ao chứa, lắng, lọc.
H: Ao cá ương.
G: Ao cá giống.
CL: Ao cách ly.
KQL: Khu quản lý.
TN: Ao thí nghiệm.
BM: Ao nuôi vỗ cá bố mẹ.
HB: Ao nuôi cá hậu bị.
d.Bố trí hệ thống cấp tiêu nước.
Khi bố trí hệ thống cấp tiêu nước cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Cần triệt để lợi dụng địa hình tự nhiên để có thể cấp và tiêu tự chảy.
- Chủ động và thuận tiện trong việc cấp và tiêu nước cho cả hệ thống.
- Kết hợp với giao thông, thuận tiện trong việc quản lý và chăm sóc.
- Ít choáng đất và vốn đầu tư tâp.
Trong trại cá thường áp dụng hai hệ thống sau đây ta cần phải tính toán và áp dụng cho thích hợp.
· Cấp, tiêu chung: Loại hình này thường được thiết kế ở những vùng chịa ảng hưỡng của thủy triều. Khi triều lên thì cấp nước, khi triều xuống thì ta có thể lợi dụng để tháo cạn nước trong ao. Hệ thống cấp, tiêu chung có ưu điểm là tiết kiệm được diện tích sản xuất nhưng không chủ động và không thể đồng thời cấp và tiêu cùng một thời gian vì phụ thuộc vào thủy triều. Ngoài ra chúng ta cũng khó khống chế khi dịch bịnh xảy ra.
· Cấp, tiêu riêng: Nếu hình dạng của trại cho phép và thế đất hơi thoải về một phía ta nên bố trí hệ thống cấp tiêu riêng để có thể chủ động trong việc cấp tiêu nước và khống chế được dịch bịnh. Ở loại hình này, hệ thống cấp tiêu độc lập nằm xen kẽ nhau. Kinh tiêu hay kinh cấp sẽ phục vụ cho hai dãy ao nằm hai bên.
Ở ĐBSCL do ảnh hưởng của nước triều, người ta thường thiết kế hệ thống ao có hệ thống cấp và tiêu chung.
e.Bố trí các công trình sinh sản nhân tạo.
Các công trình sinh sản cần phải tập trung và bố trí gần khu quản lý để tiện chăm sóc và theo dõi, đồng thời gần khu ương san và ao bố mẹ để dễ vận chuyễn.
Tháp nước, bể đẻ, bể ấp bố trí nơi cao ráo, nền ổn định để đảm bảo tuổi thọ của công trình. nước dùng cho sinh sản cần phải qua bể lọc, bể này có thể xây chìm trong kinh cấp hay bể chứa.
f.Bố trí đường giao thông.
Một trại cá thường có một đường giao thông chính đó là bờ liên ao hay bờ kinh chính dọc theo chiều dài của trại. Các đường giao thông chính đến các nhóm ao, nhà bảo vệ... Nhiệm vụ đường giao thông phụ để giao thông nội bộ, cho ăn, chăm sóc, bón phân... Thường người ta bố trí đường giao thông chính có chiều rộng >5m.
g.Khu chăn nuôi-trồng trọt.
Khu vực chăn nuôi, bao gồm chuồng trại, nhà ủ phân... Cần phải đặt ở xa nơi làm việc, nhà ở. Thông thường người ta bố trí ở cuối trại, cuối đường giao thông chính.
Khu trồng trọt chủ yếu để sản xuất thức ăn xanh cho cá và gia súc nuôi, thường khu này cũng bố trí ở cuối trại.
h.Các công trình khác.
Các công trình gồm nhà làm việc, nhà khách, kho, nhà bếp, nhà ở thường bố trí ở gần cổng chính. Khi xây dựng các công trình này cố gắng thiết kế sao cho đừng có đầu tư lớn.
[You must be registered and logged in to see this link.]