Tăng giá XK trung bình, ổn định sản lượng nguyên liệu nhằm cân đối cung cầu, tăngcường quản lý chất lượng và đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến thương mại. Bốnnhóm giải pháp này đã được các DN “đặt lên bàn” tại Hội nghị doanh nghiệp chế biến vàXK cá tra năm 2010, xác định khó khăn, thách thức và thảo luận các định hướng, biệnpháp phát triển bền vững và ổn định ngành cá tra Việt Nam. Thứ trưởng Bộ NN&PTNTLương Lê Phương đã đến dự và ông cũng ủng hộ 4 nhóm giải pháp này.
ÔngDương Ngọc Minh – Chủ tịch Ủy ban Cá nước ngọt VASEP khẳng định đây làthời điểm thích hợp để lập lại trật tự cho cá tra Việt Nam vì trước đócá tra phát triển quá “nóng” cùng với khủng hoảng thị trường. Thời điểmnày sản lượng cá tra nguyên liệu đã “cạn” dần, lượng hàng dự trữ củacác nhà nhập khẩu tại thị trường nước ngoài cũng đã hết. Vì vậy, giá cátra XK đã được chào bán tăng ở hầu hết các thị trường trong vòng 10ngày nay.
Mỗithị trường cần một lượng cầu nhất định do đó khi cung vượt cầu tất yếugiá phải giảm. Khi một thị trường mới mở ra các DN tranh nhau XK và xảyra việc cạnh tranh nhau để giành thị phần bằng cách hạ giá bán kéo theochất lượng giảm. Hậu quả, giá XK trung bình liên tục giảm trong khi giáđầu vào tăng. Không có lãi, người nuôi dần bỏ ao gây thiếu hụt nguyênliệu, ảnh hưởng đến tính bền vững của ngành nuôi cá tra và DN xuấtkhẩu. Giá XK trung bình liên tục giảm còn là cái “cớ” để một số nướclên chiến dịch bôi xấu, kiện chống bán phá giá.
Trong3 năm qua, mặc dù khối lượng XK tăng không đáng kể nhưng giá XK giảm.Tại thị trường Châu Âu, giá cá xuất khẩu vào các nước chênhlệch rất lớn. Ba thị trường NK chính là Tây Ban Nha, Hà Lan vàĐức chiếm hơn 55% thị phần nhưng lại có giá trung bình chênh lệchđến 0,30 - 0,4USD/Kg. Còn thị trường Mỹ giá NK trung bình cũngliên tiếp giảm 6% mỗi năm trong khi khối lượng lại tăng đáng kể.
Đểgiải quyết vấn đề này, DN XK cá tra đề nghị cần thiết lập và định hướnggiá sàn XK cho cá tra bắt đầu từ năm 2011. Theo đó, các DN phải đăng kýXK vào nhóm thị trường cụ thể theo giá sàn của VASEP và cam kết tuânthủ thỏa thuận về giá sàn, trước mắt áp dụng cho mặt hàngphilê cá tra đối với các nhóm thị trường EU, Mỹ và Trung Đông(bao gồm Ai Cập), sau đó tùy tình hình các DN có thể quyếtđịnh mở rộng hoặc không cho các nhóm thị trường khác.
Địnhkỳ 3 tháng hoặc có thể đột xuất, Chủ tịch Ủy ban Cá nướcngọt VASEP triệu tập cuộc họp với sự tham gia của 20 DN XKnhiều nhất và đại diện NAFIQAD để xem xét công bố mức giásàn và rà soát các trường hợp bán dưới giá sàn để lập danhsách trình Bộ NNN và PTNT thông báo rộng rãi trong cộng đồngvà trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trường hợp DN vẫntiếp tục bán dưới giá sàn sẽ đề nghị NAFIQAD tạm ngưng cấpchứng thư XK có thời hạn.
Ngànhsản xuất cá tra những năm qua đã phát triển nhanh chóng với sự “bùngnổ” các nhà máy chế biến cùng sự gia tăng đáng kể trong nuôi trồng. XKcá tra đã vượt qua ngưỡng 1 tỷ USD, chiếm trên 30% tỷ trọng XK, tuynhiên khi đạt đến con số 600.000 tấn thì vấn đề mất cân đối cung cầu,tình trạng tranh giành thị phần bắt đầu diễn ra gay gắt.
Đểổn định sản lượng nguyên liệu, hội nghị đề xuất Bộ NN và PTNT qui hoạchvà ổn định khối lượng XK cá tra khoảng 1 triệu tấn trong vòng 3 nămnhằm bảo đảm cân đối cung cầu, người nuôi có lãi để tiếp tục đầu tư,các DN có thể bán cao hơn giá sàn thông qua hoạt động cạnh tranh chấtlượng thay vì cạnh tranh giá như hiện nay. Ngoài ra, kiến nghị Bộnghiên cứu và có các chính sách phù hợp trong quy hoạch vùng nuôi, địnhhướng sản lượng nguyên liệu hàng năm và phân bổ sản lượng cho các địaphương theo khả năng kiểm soát sản lượng, áp dụng tiêu chuẩn vùng nuôian toàn, chứng nhận quốc tế..., các địa phương áp dụng cấp chứng nhậnthu hoạch cho sản lượng cá tra nguyên liệu XK để kiểm soát sản lượnghàng năm và tránh việc người nuôi ồ ạt tự phát nuôi trở lại khi thấygiá cá tăng .
Bảnthân DN chỉ XK các sản phẩm có chứng nhận thu hoạch và tăng cường liênkết với người nuôi nhằm hỗ trợ người nuôi trong việc cải thiện chấtlượng nguyên liệu, kiểm soát và chứng nhận vùng nuôi an toàn, cũng nhưphát triển các sản phẩm giá trị gia tăng. Các quy định này sẽ giúp kiểmsoát sản lượng nuôi, quy hoạch vùng nuôi một cách khoa học và tránh tình trạng nuôi tự phát làm cho nguyên liệu lúc thiếu lúc thừa, góp phần vào việc truy xuất nguồn gốc.
Vềtên gọi thương mại thống nhất ghi trên bao bì là Pangasius. Riêngvới thị trường Mỹ do phải theo quy định của FDA nên có thể sửdụng hai tên gọi là Pangasius hoặc Swai và có thể là Basa. VASEP đềnghị các DN tuân thủ quy định về mức mạ băng tối đa của cácthị trường cũng như của Việt Nam là 20%. Bên cạnh đó, cần xem xét việc mạ băng cả ở khía cạnh bảo quản lẫn gian lận thương mại.
Ngoàira, về lâu dài cần thống nhất chuyển dần việc mua bán sangdạng sản phẩm “không hóa chất” thay vì chào hàng song song cảhai loại sản phẩm “có hóa chất” và “không hóa chất”. Trướcmắt hội nghị thống nhất khi tính giá sàn XK sẽ áp dụng mức độtăng trọng tối đa là 12% trên khối lượng tịnh của cá như mộtbiện pháp nhằm hạn chế việc lạm dụng hóa chất để tăng trọnggây ảnh hưởng đến hình ảnh và giá trị của cá tra Việt Nam.
Bêncạnh các công ty chế biến và XK cá tra là sự tồn tại song song của cáccông ty thương mại tham gia vào hoạt động XK cá tra. Nhiều công tythương mại đã tham gia tích cực vào việc mở rộng thị trường,gia tăng doanh số XK và tạo được uy tín trên thị trường. Tuy nhiênbên cạnh đó cũng còn nhiều đơn vị thương mại thiếu chiến lượckinh doanh dài hạn, chỉ tập trung khai thác các lợi thế ngắnhạn như giảm chất lượng, tăng trọng cao, mạ băng nhiều để hạgiá bán giành thị phần, ít nhiều làm ảnh hưởng đến các DN làmăn tốt.
Đểtạo sự lành mạnh và công bằng trong môi trường kinh doanh, các DN cátra cho rằng, các công ty thương mại muốn mua bán, gia công thànhphẩm và tự XK sẽ đăng ký tham gia XK cá tra với cơ quan quảnlý chất lượng trên nguyên tắc: Phảicó hợp đồng gia công dài hạn ít nhất là 6 tháng với các nhàmáy đủ điều kiện và đăng ký danh sách các cơ sở này với cơquan kiểm tra chất lượng. Có bộ phận kiểm tra chất lượng (KCS)chuyên nghiệp tương ứng với năng lực gia công và đăng ký trướcdanh sách với cơ quan chất lượng. Cam kết chỉ gia công chế biếnsản phẩm tại các nhà máy đủ điều kiện đã đăng ký, không tổchức sơ chế bên ngoài rồi thực hiện công đoạn cuối tại nhàmáy, cam kết XK theo giá sàn. Trên cơ sở đó cơ quan quản lýchất lượng công nhận đủ điều kiện để tiến hành kiểm tra hànghóa và cấp chứng nhận chất lượng XK.
Trongtrường hợp các công ty thương mại mua thành phẩm theo phươngthức đặt hàng hoặc hàng tồn kho thì công ty thương mại phảitrực tiếp đăng ký kiểm tra chất lượng lô hàng chứ không phảilà nhà máy và phải nộp bản sao có dấu sao y của nhà máyhợp đồng mua bán trong nước đi kèm lô hàng khi đăng ký xin cấpchứng nhận chất lượng XK làm cơ sở để thể hiện cả tên nhà XKvà nhà cung cấp trên cùng chứng thư, chứng nhận chất lượng.
Đểthực hiện các hoạt động PR quốc tế chuyên nghiệp, liên tục, lâu dài vàhiệu quả cần có nguồn tài chính khá lớn và ổn định. Đề nghị thành lập“Quỹ phát triển XK cá tra Việt Nam ” docác DN cá tra đóng góp dựa trên khối lượng XK và Hội Đồng quản lýQuỹ với các thành viên là giám đốc của 20 DN XK hàng đầu. Quỹđược điều hành trên cơ sở Quy chế hoạt động của Quỹ.
Đềxuất các DN sẽ trích 2USD/tấn cá XK đóng góp vào Quỹ. Các khoảnchi của Quỹ chỉ dành cho các dự án phát triển XK cá tra theophê duyệt của Hội đồng quản lý Quỹ cho từng dự án, không chicho các chi phí hành chính của văn phòng hoặc các khoản chithường xuyên khác.
Hộinghị có sự tham gia của hơn 100 DN XK cá tra. Hầu hết các DN đều đồngthuận nâng mặt bằng giá cá tra XK trong thời điểm này, tuy nhiên về lâuvề dài cần giải quyết gốc của vấn đề là quy hoạch ngành cá tra Việt Namđể ngành này phát triển ổn định, bền vững và lâu dài. Trướccuộc họp mở rộng, 20 DN XK cá tra hàng đầu, chiếm khoảng 60% thị phần,đã nhóm họp cũng đã thống nhất 4 nhóm giải pháp cơ bản này. TVH
ÔngDương Ngọc Minh – Chủ tịch Ủy ban Cá nước ngọt VASEP khẳng định đây làthời điểm thích hợp để lập lại trật tự cho cá tra Việt Nam vì trước đócá tra phát triển quá “nóng” cùng với khủng hoảng thị trường. Thời điểmnày sản lượng cá tra nguyên liệu đã “cạn” dần, lượng hàng dự trữ củacác nhà nhập khẩu tại thị trường nước ngoài cũng đã hết. Vì vậy, giá cátra XK đã được chào bán tăng ở hầu hết các thị trường trong vòng 10ngày nay.
Mỗithị trường cần một lượng cầu nhất định do đó khi cung vượt cầu tất yếugiá phải giảm. Khi một thị trường mới mở ra các DN tranh nhau XK và xảyra việc cạnh tranh nhau để giành thị phần bằng cách hạ giá bán kéo theochất lượng giảm. Hậu quả, giá XK trung bình liên tục giảm trong khi giáđầu vào tăng. Không có lãi, người nuôi dần bỏ ao gây thiếu hụt nguyênliệu, ảnh hưởng đến tính bền vững của ngành nuôi cá tra và DN xuấtkhẩu. Giá XK trung bình liên tục giảm còn là cái “cớ” để một số nướclên chiến dịch bôi xấu, kiện chống bán phá giá.
Trong3 năm qua, mặc dù khối lượng XK tăng không đáng kể nhưng giá XK giảm.Tại thị trường Châu Âu, giá cá xuất khẩu vào các nước chênhlệch rất lớn. Ba thị trường NK chính là Tây Ban Nha, Hà Lan vàĐức chiếm hơn 55% thị phần nhưng lại có giá trung bình chênh lệchđến 0,30 - 0,4USD/Kg. Còn thị trường Mỹ giá NK trung bình cũngliên tiếp giảm 6% mỗi năm trong khi khối lượng lại tăng đáng kể.
Đểgiải quyết vấn đề này, DN XK cá tra đề nghị cần thiết lập và định hướnggiá sàn XK cho cá tra bắt đầu từ năm 2011. Theo đó, các DN phải đăng kýXK vào nhóm thị trường cụ thể theo giá sàn của VASEP và cam kết tuânthủ thỏa thuận về giá sàn, trước mắt áp dụng cho mặt hàngphilê cá tra đối với các nhóm thị trường EU, Mỹ và Trung Đông(bao gồm Ai Cập), sau đó tùy tình hình các DN có thể quyếtđịnh mở rộng hoặc không cho các nhóm thị trường khác.
Địnhkỳ 3 tháng hoặc có thể đột xuất, Chủ tịch Ủy ban Cá nướcngọt VASEP triệu tập cuộc họp với sự tham gia của 20 DN XKnhiều nhất và đại diện NAFIQAD để xem xét công bố mức giásàn và rà soát các trường hợp bán dưới giá sàn để lập danhsách trình Bộ NNN và PTNT thông báo rộng rãi trong cộng đồngvà trên các phương tiện thông tin đại chúng. Trường hợp DN vẫntiếp tục bán dưới giá sàn sẽ đề nghị NAFIQAD tạm ngưng cấpchứng thư XK có thời hạn.
Ngànhsản xuất cá tra những năm qua đã phát triển nhanh chóng với sự “bùngnổ” các nhà máy chế biến cùng sự gia tăng đáng kể trong nuôi trồng. XKcá tra đã vượt qua ngưỡng 1 tỷ USD, chiếm trên 30% tỷ trọng XK, tuynhiên khi đạt đến con số 600.000 tấn thì vấn đề mất cân đối cung cầu,tình trạng tranh giành thị phần bắt đầu diễn ra gay gắt.
Đểổn định sản lượng nguyên liệu, hội nghị đề xuất Bộ NN và PTNT qui hoạchvà ổn định khối lượng XK cá tra khoảng 1 triệu tấn trong vòng 3 nămnhằm bảo đảm cân đối cung cầu, người nuôi có lãi để tiếp tục đầu tư,các DN có thể bán cao hơn giá sàn thông qua hoạt động cạnh tranh chấtlượng thay vì cạnh tranh giá như hiện nay. Ngoài ra, kiến nghị Bộnghiên cứu và có các chính sách phù hợp trong quy hoạch vùng nuôi, địnhhướng sản lượng nguyên liệu hàng năm và phân bổ sản lượng cho các địaphương theo khả năng kiểm soát sản lượng, áp dụng tiêu chuẩn vùng nuôian toàn, chứng nhận quốc tế..., các địa phương áp dụng cấp chứng nhậnthu hoạch cho sản lượng cá tra nguyên liệu XK để kiểm soát sản lượnghàng năm và tránh việc người nuôi ồ ạt tự phát nuôi trở lại khi thấygiá cá tăng .
Bảnthân DN chỉ XK các sản phẩm có chứng nhận thu hoạch và tăng cường liênkết với người nuôi nhằm hỗ trợ người nuôi trong việc cải thiện chấtlượng nguyên liệu, kiểm soát và chứng nhận vùng nuôi an toàn, cũng nhưphát triển các sản phẩm giá trị gia tăng. Các quy định này sẽ giúp kiểmsoát sản lượng nuôi, quy hoạch vùng nuôi một cách khoa học và tránh tình trạng nuôi tự phát làm cho nguyên liệu lúc thiếu lúc thừa, góp phần vào việc truy xuất nguồn gốc.
Vềtên gọi thương mại thống nhất ghi trên bao bì là Pangasius. Riêngvới thị trường Mỹ do phải theo quy định của FDA nên có thể sửdụng hai tên gọi là Pangasius hoặc Swai và có thể là Basa. VASEP đềnghị các DN tuân thủ quy định về mức mạ băng tối đa của cácthị trường cũng như của Việt Nam là 20%. Bên cạnh đó, cần xem xét việc mạ băng cả ở khía cạnh bảo quản lẫn gian lận thương mại.
Ngoàira, về lâu dài cần thống nhất chuyển dần việc mua bán sangdạng sản phẩm “không hóa chất” thay vì chào hàng song song cảhai loại sản phẩm “có hóa chất” và “không hóa chất”. Trướcmắt hội nghị thống nhất khi tính giá sàn XK sẽ áp dụng mức độtăng trọng tối đa là 12% trên khối lượng tịnh của cá như mộtbiện pháp nhằm hạn chế việc lạm dụng hóa chất để tăng trọnggây ảnh hưởng đến hình ảnh và giá trị của cá tra Việt Nam.
Bêncạnh các công ty chế biến và XK cá tra là sự tồn tại song song của cáccông ty thương mại tham gia vào hoạt động XK cá tra. Nhiều công tythương mại đã tham gia tích cực vào việc mở rộng thị trường,gia tăng doanh số XK và tạo được uy tín trên thị trường. Tuy nhiênbên cạnh đó cũng còn nhiều đơn vị thương mại thiếu chiến lượckinh doanh dài hạn, chỉ tập trung khai thác các lợi thế ngắnhạn như giảm chất lượng, tăng trọng cao, mạ băng nhiều để hạgiá bán giành thị phần, ít nhiều làm ảnh hưởng đến các DN làmăn tốt.
Đểtạo sự lành mạnh và công bằng trong môi trường kinh doanh, các DN cátra cho rằng, các công ty thương mại muốn mua bán, gia công thànhphẩm và tự XK sẽ đăng ký tham gia XK cá tra với cơ quan quảnlý chất lượng trên nguyên tắc: Phảicó hợp đồng gia công dài hạn ít nhất là 6 tháng với các nhàmáy đủ điều kiện và đăng ký danh sách các cơ sở này với cơquan kiểm tra chất lượng. Có bộ phận kiểm tra chất lượng (KCS)chuyên nghiệp tương ứng với năng lực gia công và đăng ký trướcdanh sách với cơ quan chất lượng. Cam kết chỉ gia công chế biếnsản phẩm tại các nhà máy đủ điều kiện đã đăng ký, không tổchức sơ chế bên ngoài rồi thực hiện công đoạn cuối tại nhàmáy, cam kết XK theo giá sàn. Trên cơ sở đó cơ quan quản lýchất lượng công nhận đủ điều kiện để tiến hành kiểm tra hànghóa và cấp chứng nhận chất lượng XK.
Trongtrường hợp các công ty thương mại mua thành phẩm theo phươngthức đặt hàng hoặc hàng tồn kho thì công ty thương mại phảitrực tiếp đăng ký kiểm tra chất lượng lô hàng chứ không phảilà nhà máy và phải nộp bản sao có dấu sao y của nhà máyhợp đồng mua bán trong nước đi kèm lô hàng khi đăng ký xin cấpchứng nhận chất lượng XK làm cơ sở để thể hiện cả tên nhà XKvà nhà cung cấp trên cùng chứng thư, chứng nhận chất lượng.
Đểthực hiện các hoạt động PR quốc tế chuyên nghiệp, liên tục, lâu dài vàhiệu quả cần có nguồn tài chính khá lớn và ổn định. Đề nghị thành lập“Quỹ phát triển XK cá tra Việt Nam ” docác DN cá tra đóng góp dựa trên khối lượng XK và Hội Đồng quản lýQuỹ với các thành viên là giám đốc của 20 DN XK hàng đầu. Quỹđược điều hành trên cơ sở Quy chế hoạt động của Quỹ.
Đềxuất các DN sẽ trích 2USD/tấn cá XK đóng góp vào Quỹ. Các khoảnchi của Quỹ chỉ dành cho các dự án phát triển XK cá tra theophê duyệt của Hội đồng quản lý Quỹ cho từng dự án, không chicho các chi phí hành chính của văn phòng hoặc các khoản chithường xuyên khác.
Hộinghị có sự tham gia của hơn 100 DN XK cá tra. Hầu hết các DN đều đồngthuận nâng mặt bằng giá cá tra XK trong thời điểm này, tuy nhiên về lâuvề dài cần giải quyết gốc của vấn đề là quy hoạch ngành cá tra Việt Namđể ngành này phát triển ổn định, bền vững và lâu dài. Trướccuộc họp mở rộng, 20 DN XK cá tra hàng đầu, chiếm khoảng 60% thị phần,đã nhóm họp cũng đã thống nhất 4 nhóm giải pháp cơ bản này. TVH
Nguồn: VASEP.COM.VN